TUẦN LỄ NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ KHÁNG SINH TRÊN THẾ GIỚI 2021

Tuần lễ Nhận thức về Kháng sinh trên Thế giới (World Antimicrobial Awareness Week) được tổ chức từ 18 – 24/11 hàng năm, với thông điệp “Nhận thức lan tỏa, Ngừng kháng thuốc”, nâng cao nhận thức về vấn đề kháng thuốc kháng sinh trên thế giới. Nhằm hưởng ứng sự kiện, Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH) chia sẻ thông tin hữu ích liên quan đến kháng sinh và kêu gọi sử dụng kháng sinh hợp lý trong điều trị.

► Kháng sinh là gì?

Kháng sinh được định nghĩa là những chất có nguồn gốc vi sinh vật, nấm hoặc được bán tổng hợp hoặc tổng hợp hóa học có khả năng tiêu diệt vi khuẩn hay kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn một cách đặc hiệu.

► Thế nào là đề kháng kháng sinh?

Đề kháng kháng sinh xảy ra khi vi khuẩn phát triển khả năng đánh bại các loại kháng sinh từng có khả năng tiêu diệt chúng. Vi khuẩn thông qua đột biến gen, tạo ra enzyme phân hủy hoặc tạo ra những thay đổi trong cấu trúc của thuốc kháng sinh để gây ra đề kháng. Khi đề kháng kháng sinh xảy ra, vi khuẩn không bị ức chế hay tấn công bởi thuốc, chúng tiếp tục phát triển, làm vô hiệu hóa hiệu quả của kháng sinh. Hiện tại, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ đề kháng kháng sinh cao nhất trên thế giới theo xếp hạng của WHO.

► Đề kháng kháng sinh nguy hại như thế nào?

Đề kháng kháng sinh ảnh hưởng nhiều mặt trong cuộc sống, tác động mạnh đến ngành y tế, thú y, nông nghiệp và ngày càng trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng cấp bách mà nhân loại trong thế kỷ 21 phải đối mặt. Đề kháng kháng sinh làm giảm nghiêm trọng chất lượng chăm sóc sức khỏe, tăng nguy cơ tử vong của người bệnh vì không còn loại thuốc điều trị phù hợp, kéo dài thời gian nằm viện, và tăng chi phí điều trị. Đề kháng kháng sinh đang là mối đe dọa sức khỏe trên cộng đồng toàn thế giới. Ở Mỹ, hàng năm có hơn 35.000 người tử vong vì nhiễm trùng do vi khuẩn kháng thuốc. Số người tử vong do đề kháng kháng sinh trên toàn thế giới trong vòng 30 năm tới (năm 2050) ước tính là 10 triệu người mỗi năm, hơn nhiều lần so với tổng số người tử vong do đại dịch Covid-19 trong 2 năm qua.

► Cạn kiệt tài nguyên kháng sinh

Kháng sinh được phát hiện năm 1928 bởi Alexander Fleming, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử nhân loại cho điều trị bệnh nhiễm khuẩn. Những năm sau đó, kháng sinh được phát triển mạnh mẽ và là công cụ hỗ trợ đắc lực cho điều trị bệnh nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, sau hơn 100 năm, phần lớn các kháng sinh được phát minh bắt đầu xuất hiện vi khuẩn đề kháng, thậm chí việc xuất hiện các chủng vi sinh vật đa đề kháng nguy hiểm. Trong 60 năm trở lại đây, có rất ít kháng sinh mới được ra đời và các phê duyệt mới liên quan kháng sinh hầu như là phối hợp các kháng sinh có sẵn hay bổ sung chỉ định mới của các kháng sinh hiện có. Việc phát triển các kháng sinh mới đang gặp vô vàn thách thức vì cạn kiệt nguồn tài nguyên nghiên cứu, thách thức trong đổi mới, ứng dụng, việc cắt giảm đầu tư, đặc tính lý hóa và thử nghiệm lâm sàng. Nhân loại hiện đang đối mặt với việc mất đi tài sản vô cùng quý giá - KHÁNG SINH.

► Nguyên nhân đề kháng kháng sinh

Nguyên nhân dẫn đến đề kháng kháng sinh bao gồm nhận thức của cộng đồng, cán bộ y tế còn thấp, sử dụng kháng sinh không hợp lý trong điều trị: nhà thuốc bán kháng sinh không có đơn thuốc, lạm dụng kháng sinh quá mức khi sử dụng kháng sinh không hợp lý trong quá trình nhập viện, kháng sinh chưa được kiểm soát hợp lý trong chăn nuôi cũng như kiểm soát nhiễm khuẩn chưa hiệu quả.  

► Giảm gánh nặng đề kháng thuốc

Cần đẩy mạnh, áp dụng triệt để việc kê đơn, cấp phát và sử dụng kháng sinh hợp lý trong điều trị nội trú lẫn ngoại trú. Bệnh nhân cần sử dụng kháng sinh theo toa và đúng hướng dẫn, không tự ý mua kháng sinh mà không có đơn của bác sĩ, không tự ý dừng hay thay thế thuốc, liên hệ với bác sĩ, dược sĩ để được tư vấn khi gặp tác dụng bất lợi.

Đề kháng kháng sinh xảy ra ở bất kì ai, bất kì độ tuổi và quốc gia nào. Hiện tượng này đang là vấn đề gánh nặng cấp bách của toàn nhân loại đòi hỏi tất cả chúng ta phải hành động ngay hôm nay.