Đặt lịch khám

TIỂU KHÔNG KIỂM SOÁT Ở NAM & NỮ: NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP VÀ GIẢI PHÁP ĐIỀU TRỊ

TIỂU KHÔNG KIỂM SOÁT Ở NAM & NỮ: NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP VÀ GIẢI PHÁP ĐIỀU TRỊ

08/09/2025

Tiểu không kiểm soát (urinary incontinence) là tình trạng mất hoặc suy giảm kiểm soát bàng quang, dẫn đến rò rỉ nước tiểu ngoài ý muốn. Đây là biểu hiện của rối loạn chức năng lưu trữ/thoát nước tiểu của hệ tiết niệu dưới, có thể do bất thường tại bàng quang, niệu đạo – cơ thắt, sàn chậu hoặc điều hòa thần kinh. Hậu quả thường là gây hạn chế hoạt động, ảnh hưởng chất lượng sống. 

Phân loại

  • Tiểu không kiểm soát khi gắng sức: rò rỉ khi tăng áp lực ổ bụng như ho, hắt hơi, cười, vận động.

  • Tiểu gấp – bàng quang tăng hoạt: thôi thúc mót tiểu đột ngột, khó kìm, kèm rò rỉ ngay sau đó.

  • Tiểu không kiểm soát do bàng quang đầy tràn: bàng quang không rỗng hoàn toàn, rỉ tiểu liên tục/nhỏ giọt.

  • Tiểu không kiểm soát do hạn chế vận động/nhận thức.

  • Tiểu không kiểm soát hỗn hợp: kết hợp từ 2 cơ chế rối loạn trở lên, phổ biến nhất là (rò tiểu khi gắng sức và tiểu gấp do bàng quang tăng hoạt).

Artboard 1 copy 2-8
 

Nguyên nhân

  • Nữ giới: nguyên nhân do suy yếu cấu trúc nâng đỡ niệu đạo – sàn chậu sau sinh nở, lão hóa; giảm estrogen sau mãn kinh làm niêm mạc niệu đạo – bàng quang dễ kích thích. Thói quen/khẩu phần “kích thích bàng quang” (caffeine, rượu, đồ uống có gas, vitamin C liều cao) và nhiễm khuẩn niệu có thể làm nặng thêm triệu chứng.

  • Nam giới: nguyên nhân do phì đại lành tính tuyến tiền liệt gây tắc nghẽn đường tiểu dưới; rối loạn tiểu tiện sau điều trị ung thư tuyến tiền liệt (đặc biệt sau phẫu thuật/radiation) có thể gây tiểu không kiểm soát do cơ chế cơ học và thần kinh.

  • Nguyên nhân thần kinh (neurogenic bladder): thương tổn tủy sống, bệnh lý thần kinh trung ương/ngoại biên làm rối loạn tương tác não – tủy – bàng quang – cơ thắt.

Triệu chứng

Biểu hiện điển hình gồm: rò rỉ khi gắng sức; mót tiểu đột ngột, tiểu nhiều lần/ngày, tiểu đêm; tia tiểu yếu, ngắt quãng, nhỏ giọt kéo dài; cảm giác bàng quang không rỗng; đôi khi đau rát tiểu nếu có nhiễm khuẩn đi kèm. Đặc điểm triệu chứng giúp định hướng thể bệnh và lựa chọn thăm dò phù hợp. 

Artboard 1 copy-10
 

Chẩn đoán

  • Khai thác bệnh sử – thăm khám: phân loại triệu chứng, yếu tố khởi phát; nghiệm pháp gắng sức (ho) để bộc lộ rò rỉ. Khuyến khích nhật ký tiểu tiện (số lần đi tiểu, lượng rò rỉ, uống nước) nhằm định hình kiểu rối loạn. 

  • Xét nghiệm cơ bản: tổng phân tích nước tiểu để loại trừ nhiễm khuẩn niệu; siêu âm/đo nước tiểu tồn dư sau đi tiểu (PVR) khi nghi ngờ ứ đọng.

  • Thăm dò chuyên sâu: niệu động học đánh giá áp lực – lưu lượng, khả năng chứa/thoát của bàng quang – cơ thắt; chỉ định khi chẩn đoán chưa rõ, triệu chứng phức tạp hoặc trước can thiệp. 

Artboard 1 copy 4-3
 

Điều trị

Nguyên tắc là cá thể hóa theo thể bệnh, mức độ và bệnh đồng mắc, thường tiến hành theo bậc thang từ bảo tồn tới xâm lấn.

1) Biện pháp hành vi – lối sống

  • Điều chỉnh lượng dịch, tránh chất kích thích bàng quang (caffeine, rượu, nước có gas); kiểm soát táo bón; giảm cân nếu thừa cân.

  • Tập cơ sàn chậu: huấn luyện có hướng dẫn (vật lý trị liệu) cải thiện kiểm soát niệu đạo, đặc biệt đối với rò tiểu do gắng sức.

  • Luyên tập bàng quang: đi tiểu theo lịch, kéo giãn khoảng cách giữa các lần đi tiểu; sử dụng nhật ký để theo dõi và điều chỉnh.

2) Thuốc

  • Các thuốc giãn cơ bàng quang giúp tăng dung tích chứa và giảm thôi thúc (áp dụng cho thể urge/OAB). 

  • Miếng dán qua da chứa oxybutynin, thuộc nhóm thuốc kháng cholinergic đã được FDA Hoa Kỳ phê duyệt và cho phép bán không kê đơn (OTC) trong vài năm gần đây để điều trị bàng quang tăng hoạt (overactive bladder – OAB) ở phụ nữ. 

3) Can thiệp thủ thuật – phẫu thuật

  • Tiêm botulinum nội bàng quang cho OAB kháng trị; hiệu quả giảm co bóp bàng quang bất thường.

  • Kích thích thần kinh (neuromodulation), gồm kích thích dây thần kinh cùng hoặc kích thích qua da dây chày ở các ca chọn lọc.

  • Vật liệu làm đầy quanh niệu đạo (bulking agents) được sử dụng trong một số trường hợp rò rỉ do cơ vòng yếu hoặc đóng không kín.

  • Phẫu thuật treo/vành nâng niệu đạo (sling) cho rò tiểu do gắng sức; thiết bị cơ thắt nhân tạo được cân nhắc ở nam sau điều trị ung thư tuyến tiền liệt khi áp dụng các biện pháp khác thất bại.

Nguồn:

Johns Hopkins Medicine

Johns Hopkins Medicine

Johns Hopkins Medicine

Raffles Medical Group

----------------------  

Đăng ký khám và tư vấn tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH) 
☎Hotline: (028) 3910 9999 
🌏Website: www.aih.com.vn 
📍Địa chỉ: (Lối vào 199 Nguyễn Hoàng) Số 6, Đường Bắc Nam 3, Phường Bình Trưng, TP. Hồ Chí Minh

  • bởi Admin AIH
  • Danh mục: Tin tức & Sự kiện

Để lại bình luận

Tin tức

Bác sĩ

Các chuyên gia tại AIH

Nguyễn Ngọc Tiến

Nguyễn Ngọc Tiến

Khoa Thận Niệu - Nam khoa

Là chuyên gia Niệu khoa được đào tạo tại Việt Nam, Pháp và Bỉ, với hơn 35 năm kinh nghiệm khám và đi...

Ngô Thanh Mai

Ngô Thanh Mai

Khoa Thận Niệu - Nam khoa

Bác sĩ Chuyên khoa II Ngô Thanh Mai có hơn 35 năm kinh nghiệm về khám, tư vấn, điều trị và là phẫu t...