Đặt lịch khám

NHẬN DIỆN UNG THƯ VÒM HỌNG: TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP VÀ HƯỚNG ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

NHẬN DIỆN UNG THƯ VÒM HỌNG: TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP VÀ HƯỚNG ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

29/09/2025

Ung thư vòm họng (nasopharyngeal carcinoma, NPC) là một loại ung thư phát sinh từ các tế bào biểu mô của vòm họng ‒ vùng ở phía sau mũi, trên họng (nasopharynx). Đây là một khối u đầu-cổ có đặc điểm phân bố địa lý không đều: phổ biến hơn ở Đông Nam Á.

NPC thường khó phát hiện sớm vì vị trí khuất, các dấu hiệu ban đầu không đặc hiệu, dẫn tới nhiều trường hợp được chẩn đoán khi đã ở giai đoạn tiến triển hoặc có di căn hạch cổ. 

Phân loại

NPC được phân loại chủ yếu theo đặc tính mô học và mức độ biệt hóa:

  • Theo mô học biểu mô (epithelial types): biểu mô vảy (keratinizing), không vảy (non-keratinizing), và thể biệt hóa kém hoặc không biệt hóa (undifferentiated).

  • Theo giai đoạn và mức độ lan rộng: kích thước khối chính, di căn hạch, xâm lấn tại chỗ hoặc di căn xa. Các hệ thống phân giai đoạn quốc tế (TNM) được áp dụng để đánh giá. (Johns Hopkins ghi nhận giai đoạn khối u chính & hạch là yếu tố quyết định lớn tới tiên lượng).

Artboard 1 copy 4-10
 

Nguyên nhân (yếu tố nguy cơ)

NPC có cơ chế sinh bệnh đa yếu tố, kết hợp giữa yếu tố di truyền, nhiễm khuẩn/virus, môi trường và chế độ ăn uống:

1. Virus Epstein-Barr (EBV):

EBV được xem là yếu tố đóng vai trò trung tâm trong nhiều trường hợp NPC, đặc biệt thể không vảy và không biệt hóa. EBV có thể gây nhiễm kéo dài, thúc đẩy biến đổi tế bào qua các cơ chế biểu sinh hoặc trực tiếp ảnh hưởng lên DNA tế bào biểu mô.

2. Yếu tố di truyền / dân tộc:

  • Những người có nguồn gốc dân tộc từ khu vực có nguy cơ cao (ví dụ Đông Nam Á) có nguy cơ lớn hơn.

  • Có tiền sử gia đình mắc NPC.

3. Chế độ ăn uống; các chất bảo quản thực phẩm:

Việc tiêu thụ thực phẩm được bảo quản bằng muối (salt-cured food), ví dụ cá muối, có liên quan với nguy cơ tăng NPC ở những vùng có thói quen ăn thực phẩm bảo quản.

4. Các yếu tố khác môi trường / nghề nghiệp:

  • Hút thuốc và tiêu thụ rượu được xem là làm tăng nguy cơ trong một số loại ung thư vòm họng ‒ tuy nhiên vai trò cụ thể đối với NPC thể không vảy và thể không biệt hóa là phức tạp hơn.

  • Tiếp xúc với các hóa chất, bụi nhà nghề có thể là yếu tố phụ.

Artboard 1 copy-20
 

Triệu chứng

NPC thường biểu hiện bằng các triệu chứng không đặc hiệu, nhiều khi bị nhầm với các bệnh lành tính tai-mũi-họng. Khi tiến triển, các triệu chứng rõ hơn:

  • Hạch cổ (u sưng vùng cổ) không đau là một trong các biểu hiện thường gặp.

  • Nghẹt mũi hoặc tắc mũi, chảy máu mũi (nasal obstruction, epistaxis).

  • Thay đổi thính giác: nghe kém, ù tai, tai giữa có dịch, viêm tai tái đi tái lại do tắc vòi nhĩ.

  • Đau đầu, cảm giác áp lực vùng mặt, cảm giác tê hoặc mất cảm giác một vùng mặt nếu có xâm lấn dây thần kinh sọ.

  • Khó nuốt, đau họng hoặc cảm giác vướng vùng hầu, nếu khối u xâm lấn xuống họng hoặc miệng.

  • Các triệu chứng toàn thân khác như sụt cân, mệt mỏi, ho khan nếu có di căn hoặc lan rộng khối u.

Artboard 1-18
 

Chẩn đoán

Chẩn đoán NPC yêu cầu sự kết hợp của lâm sàng, nội soi, hình ảnh học, và mô bệnh học:

1. Khám lâm sàng & tiền sử:

  • Tiền sử các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy máu mũi, thay đổi thính giác, hạch cổ.

  • Yếu tố nguy cơ như dân tộc, tiền sử gia đình, nhiễm EBV.

2. Nội soi vòm mũi họng (nasoendoscopy):

  • Sử dụng ống nội soi mềm để quan sát trực tiếp vùng vòm họng, xác định khối u nếu có.

  • Lấy mẫu sinh thiết khi phát hiện tổn thương khả nghi.

3. Hình ảnh học:

  • CT scan hoặc MRI vùng đầu-cổ để xác định kích thước khối u chính, mức độ xâm lấn vào các cấu trúc lân cận.

  • Chụp PET-CT hoặc hình ảnh chứa đồng vị phóng xạ nếu có chỉ định để phát hiện di căn xa hoặc hạch lan rộng. (SingHealth / NUHS/Singapore thường dùng IMRT và định hướng điều trị dựa vào ảnh hưởng của khối u qua hình ảnh).

4. Xét nghiệm vi sinh / virus / mô học:

  • Xác định EBV trong mô, huyết thanh có thể hữu ích cho chẩn đoán, phân giai đoạn, và theo dõi.

  • Phân loại mô bệnh học (biểu mô vảy hay không vảy, biệt hóa hay không).

5. Phân giai đoạn (staging):

  • Sử dụng hệ thống TNM (tế bào khối, hạch, di căn) để phân giai đoạn.

  • Đánh giá chức năng và tình trạng tổng thể người bệnh để quyết định chiến lược điều trị.

Artboard 1 copy 2-17
 

Điều trị

Chiến lược điều trị NPC phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, loại mô bệnh học, sức khỏe người bệnh, và sự mong muốn của bệnh nhân. Hai trung tâm Johns Hopkins và các bệnh viện chuyên khoa ở Singapore đều nhấn mạnh tính đa ngành trong điều trị.

1. Xạ trị (Radiation therapy):

  • Là phương pháp chính đối với hầu hết các trường hợp, đặc biệt giai đoạn khối u tại chỗ hoặc giai đoạn sớm. John Hopkins ghi rằng NPC ban đầu “phản ứng tốt” với xạ trị.

  • Kỹ thuật xạ trị hiện đại như Intensity-Modulated Radiation Therapy (IMRT) được sử dụng rộng rãi để tối ưu hóa liều xạ tới khối u đồng thời giảm tổn thương mô lành xung quanh.

2. Hóa trị (Chemotherapy):

  • Thường được dùng kết hợp với xạ trị, đặc biệt khi khối u lớn, có hạch hoặc nguy cơ lan rộng cao.

  • Có thể dùng đồng thời với xạ trị (concurrent chemoradiotherapy) hoặc sau xạ trị để xử lý các tế bào còn sót.

3. Phẫu thuật:

  • Không phải là lựa chọn chính trong điều trị ban đầu của NPC do vị trí khó tiếp cận và tổn thương lan rộng.

  • Có thể dùng trong một số trường hợp tái phát hoặc khi khối u không đáp ứng với xạ – hóa trị, với điều kiện di căn xa chưa phát triển hoặc có thể phẫu thuật loại bỏ được.

4. Liệu pháp hỗ trợ & chăm sóc toàn diện:

  • Quản lý triệu chứng (ví dụ đau, chảy máu, nghẹt, thay đổi thính giác) để cải thiện chất lượng cuộc sống.

  • Theo dõi sau điều trị để phát hiện tái phát hoặc di căn sớm.

  • Tư vấn dinh dưỡng, vật lý trị liệu nếu có ảnh hưởng đến nuốt, nói, chức năng vận động vùng đầu-cổ.

Nguồn tham khảo:

 Hopkins Medicine

Healthhub
----------------------  

Đăng ký khám và tư vấn tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH) 
☎Hotline: (028) 3910 9999 
🌏Website: www.aih.com.vn 
📍Địa chỉ: (Lối vào 199 Nguyễn Hoàng) Số 6, Đường Bắc Nam 3, Phường Bình Trưng, TP. Hồ Chí Minh

  • bởi Admin AIH
  • Danh mục: Tin tức & Sự kiện

Để lại bình luận

Tin tức

Bác sĩ

Các chuyên gia tại AIH

Nguyễn Đình Mỹ

Nguyễn Đình Mỹ

Khoa tai mũi họng

Bác sĩ CKII Nguyễn Đình Mỹ nguyên là Trưởng khoa Tai Mũi Họng Bệnh viện Nguyễn Trãi, bệnh viện Hạng...