Book Now

VIÊM AMIDAN NÊN LÀM GÌ ĐỂ GIẢM ĐAU HIỆU QUẢ VÀ PHỤC HỒI SỚM?

VIÊM AMIDAN NÊN LÀM GÌ ĐỂ GIẢM ĐAU HIỆU QUẢ VÀ PHỤC HỒI SỚM?

30/09/2025

Amidan (tonsils) là hai tổ chức lympho nằm hai bên thành sau họng, đóng vai trò như một phần của hệ lympho vùng hầu-họng, góp phần trong việc bắt giữ và đáp ứng miễn dịch với các tác nhân vi sinh khi hít hoặc nuốt vào.

Viêm amidan (tonsillitis) là tình trạng viêm cấp hoặc mạn của mô amidan, thường do nhiễm trùng, gây sưng, đỏ và có thể xuất hiện bựa mủ hay giả mạc. 

Viêm amidan là bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên, và có thể tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, dinh dưỡng và đôi khi dẫn tới biến chứng tại chỗ hoặc toàn thân. 

Phân loại

Viêm amidan có thể được phân loại theo nhiều cách:

1. Theo thời gian tiến triển

  • Viêm amidan cấp: khởi phát nhanh, kéo dài vài ngày đến dưới 2 tuần.

  • Viêm amidan bán cấp / kéo dài: kéo dài hơn 2 tuần hoặc không hoàn toàn hồi phục.

  • Viêm amidan mạn / tái phát: xảy ra nhiều đợt trong năm hoặc kéo dài nhiều năm.

2. Theo tác nhân gây bệnh

  • Viêm amidan do virus

  • Viêm amidan do vi khuẩn

  • Viêm amidan hỗn hợp (virus + vi khuẩn)

3. Theo hình thái lâm sàng / biến chứng

  • Viêm amidan đơn thuần (không biến chứng)

  • Viêm amidan có biến chứng tại chỗ (ví dụ: áp xe quanh amidan / peritonsillar abscess)

  • Viêm amidan gây biến chứng hệ thống / thứ phát (hiếm hơn)

Nguyên nhân

Tác nhân vi sinh

  • Virus: là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm amidan, bao gồm các loại virus đường hô hấp như adenovirus, rhinovirus, coronavirus, virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV)… (tương tự các tác nhân của viêm họng)

  • Vi khuẩn: khi vi khuẩn xâm nhập và gây viêm, trong đó phổ biến nhất là Streptococcus pyogenes (Streptococcus nhóm A) (cũng thường gặp trong viêm họng cấp)

  • Các vi khuẩn khác: hiếm hơn, có thể có các tác nhân hỗn hợp hoặc vi khuẩn khác tùy theo bối cảnh lâm sàng.

viem-amidan-5.png

Yếu tố thuận lợi

  • Tiếp xúc với nguồn lây (qua giọt bắn, tiếp xúc hầu họng)

  • Suy giảm miễn dịch tại niêm mạc họng

  • Viêm đường hô hấp trên đi kèm

  • Tiền sử viêm hạch lympho vùng hầu họng

  • Điều kiện vệ sinh đường hô hấp kém

Triệu chứng

Triệu chứng lâm sàng của viêm amidan có thể khác nhau tùy mức độ viêm và tác nhân gây bệnh. Một số triệu chứng thường gặp gồm:

  • Sốt

  • Đau họng

  • Amidan đỏ, phù nề

  • Có lớp bựa mủ trắng hoặc vàng trên bề mặt amidan

  • Hơi thở hôi

  • Chán ăn

  • Đau tai (có thể đau lan tới tai)

  • Giọng nói khàn, ngứa họng, cảm giác nghẹn họng

  • Ở trẻ nhỏ: có thể nôn, đau bụng, tiết nước bọt nhiều hơn bình thường

viem-amidan-3.png

Nếu viêm tái phát hoặc nặng, có thể có dấu hiệu bên ngoài như sưng hạch cổ, amidan to che khuất đường thở, hoặc biến chứng áp xe cạnh amidan (áp xe quanh amidan) làm lệch vòm họng, khó há miệng, đau dữ dội.

Chẩn đoán

Chẩn đoán viêm amidan dựa chủ yếu trên lâm sàng, kết hợp xét nghiệm khi cần để xác định tác nhân và loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng.

Khám lâm sàng

  • Nhìn amidan: đánh giá kích thước, độ phù nề, đỏ, có giả mạc hoặc bựa mủ

  • Khám vòm họng, đáy lưỡi, hạch cổ

  • Quan sát khó nuốt, khó há miệng, lệch vòm họng (nếu có áp xe cạnh amidan)

  • Kiểm tra nhiệt độ, mạch, các dấu hiệu toàn thân

Xét nghiệm hỗ trợ

  • Test nhanh kháng nguyên Streptococcus nhóm A (rapid strep test): nếu dương tính, có thể khẳng định vi khuẩn streptococcal

  • Cấy họng: nếu cần xác định vi khuẩn, độ nhạy kháng sinh

  • Công thức máu, CRP / ESR: để đánh giá phản ứng viêm

  • Khí máu hoặc oxi máu: nếu có dấu hiệu ảnh hưởng hô hấp

  • Nội soi mũi-họng / nội soi vòm họng: nếu muốn đánh giá tổn thương sâu, sự lan tỏa hoặc nghi ngờ bất thường vùng cổ họng.

viem-amidan-2.png

Chẩn đoán phân biệt và lưu ý

  • Viêm họng không có amidan

  • Nhiễm EBV / mono (mono có thể gây viêm tonsil nặng, giả mạc)

  • U vùng họng, amidan đơn to bất thường (nên sinh thiết nếu amidan một bên to bất thường)

  • Áp xe quanh amidan (peritonsillar abscess)

  • Bệnh viêm họng khác (ví dụ do kháng thuốc, viêm niêm mạc do hóa chất, nấm…)

Điều trị

Điều trị viêm amidan tùy theo nguyên nhân (virus hay vi khuẩn), mức độ triệu chứng, tần suất tái phát và sự xuất hiện biến chứng.

Điều trị nội khoa

  • Điều trị hỗ trợ:

    • Nghỉ ngơi đầy đủ

    • Bù nước, chế độ ăn mềm, dễ nuốt

    • Súc miệng nước muối ấm

    • Thuốc giảm đau, hạ sốt (như paracetamol, ibuprofen)

  • Kháng sinh:

    • Với viêm amidan do Streptococcus nhóm A, nên sử dụng kháng sinh theo hướng dẫn. 

    • Nếu nghi ngờ viêm do vi khuẩn và test nhanh dương tính hoặc cấy cho kết quả dương, nên điều trị kháng sinh thích hợp. Nếu nguyên nhân là vi khuẩn thì bác sĩ sẽ kê kháng sinh; nếu do virus, kháng sinh không có tác dụng và cơ thể sẽ tự khỏi.

  • Điều trị biến chứng:

    • Nếu xuất hiện áp xe quanh amidan, cần dẫn lưu mủ và đôi khi phối hợp kháng sinh mạnh hơn

    • Nếu có biến chứng hô hấp / tắc nghẹt đường thở, cần xử trí khẩn

viem-amidan-4.png

Phẫu thuật (cắt amidan – tonsillectomy)

Cắt amidan được xem xét trong các trường hợp:

  • Viêm amidan tái phát nhiều lần theo tiêu chí (≥ 5 lần/năm, hoặc ≥ 3 lần/năm trong 2 năm liên tiếp, hoặc ≥ 2 lần/năm trong 3 năm liên tiếp).

  • Viêm amidan mạn không đáp ứng với điều trị nội khoa.

  • Có biến chứng tái diễn, như áp xe quanh amidan, tắc nghẹt đường thở (ví dụ khi amidan rất to).
    Amidan đơn to bất thường phải loại bỏ để làm sinh thiết để loại trừ ác tính.

Nguồn tham khảo:

Johns Hopkins Medicine

Raffles Medical Group

Johns Hopkins Medicine

----------------------  

Đăng ký khám và tư vấn tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH) 
☎Hotline: (028) 3910 9999 
🌏Website: www.aih.com.vn 
📍Địa chỉ: (Lối vào 199 Nguyễn Hoàng) Số 6, Đường Bắc Nam 3, Phường Bình Trưng, TP. Hồ Chí Minh
 

  • by Admin AIH
  • In Tin tức & Sự kiện

Leave a comment

Latest News

Our Doctor

Professionals

Nguyễn Đình Mỹ

Nguyễn Đình Mỹ

Khoa tai mũi họng

Bác sĩ CKII Nguyễn Đình Mỹ nguyên là Trưởng khoa Tai Mũi Họng Bệnh viện Nguyễn Trãi, bệnh viện Hạng...