Thông báo
CẢM ƠN QUÝ KHÁCH ĐÃ ĐẶT LỊCH KHÁM TẠI AIH.
Quý khách có muốn đăng ký thông tin trước không?
Vui lòng điền vào thông tin bên dưới
Khẩn cấp
NHỮNG DẤU HIỆU CẢNH BÁO CƠ THỂ ĐANG MẤT CÂN BẰNG NỘI TIẾT
Tuyến nội tiết được ví như “hệ thống điều phối ngầm” của cơ thể, chịu trách nhiệm sản xuất và điều hòa các hormon – những sứ giả hóa học giúp duy trì sự cân bằng của mọi hoạt động sống: từ nhịp tim, quá trình trao đổi chất, tâm trạng cho đến khả năng sinh sản. Khi một tuyến nội tiết nào đó hoạt động bất thường, lượng hormon tăng hoặc giảm vượt mức, cơ thể sẽ bắt đầu phát tín hiệu cảnh báo.
Mất cân bằng nội tiết là nguyên nhân tiềm ẩn của hàng loạt rối loạn sức khỏe mạn tính – nhưng lại thường bị bỏ qua do triệu chứng mờ nhạt, dễ nhầm lẫn với mệt mỏi hay stress thông thường.
Những dấu hiệu điển hình cảnh báo cơ thể đang mất cân bằng nội tiết
1. Mệt mỏi, thiếu năng lượng kéo dài
Ngay cả khi đã ngủ đủ giấc, bạn vẫn cảm thấy kiệt sức, uể oải hoặc thiếu tập trung. Nguyên nhân có thể đến từ rối loạn tuyến giáp (thiếu hormon T3, T4) hoặc suy tuyến thượng thận khiến nồng độ cortisol giảm. Khi hormon điều hòa chuyển hóa bị rối loạn, năng lượng tế bào không được tái tạo đầy đủ, dẫn đến cảm giác “mệt mỏi kinh niên”.
2. Tăng cân hoặc giảm cân bất ngờ không rõ lý do
Nếu bạn ăn uống, sinh hoạt như thường ngày nhưng cân nặng thay đổi bất thường, đó có thể là dấu hiệu của rối loạn hormon tuyến giáp, insulin hoặc cortisol. Một số người dù ăn kiêng nghiêm ngặt vẫn khó giảm cân; ngược lại, có người sụt cân nhanh dù không thay đổi chế độ ăn.
3. Rối loạn tâm trạng, lo âu hoặc trầm cảm
Estrogen, progesterone, cortisol và hormon tuyến giáp đều ảnh hưởng trực tiếp đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Khi nồng độ hormon này dao động, người bệnh có thể trở nên dễ cáu gắt, lo lắng, mất ngủ hoặc có cảm giác trầm buồn kéo dài.
4. Rối loạn kinh nguyệt hoặc mất kinh
Chu kỳ không đều, ra máu bất thường hoặc mất kinh có thể là biểu hiện của rối loạn buồng trứng, tuyến yên hoặc tuyến giáp. Ở một số phụ nữ, đây cũng là dấu hiệu của hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc suy buồng trứng sớm – những bệnh lý cần được phát hiện và điều trị sớm để bảo tồn chức năng sinh sản.
5. Giảm ham muốn tình dục, rối loạn chức năng sinh dục
Hormon sinh dục – estrogen ở nữ và testosterone ở nam – có vai trò quyết định đến ham muốn và sức khỏe sinh lý. Khi thiếu hụt, nữ giới thường gặp tình trạng khô âm đạo, giảm khoái cảm; nam giới có thể bị rối loạn cương dương hoặc giảm tinh trùng.
6. Rụng tóc, da khô hoặc nhạy cảm hơn
Hormon tuyến giáp, estrogen và progesterone điều hòa hoạt động của nang tóc và tuyến bã nhờn. Khi mất cân bằng, tóc trở nên yếu, khô hoặc rụng nhiều, da cũng dễ bong tróc, sạm hoặc nhạy cảm hơn.
7. Thay đổi về da – nổi mụn, da dầu hoặc thâm nám
Tăng nồng độ testosterone hoặc dao động estrogen – progesterone khiến tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, gây mụn nội tiết, đặc biệt ở vùng cằm, quai hàm. Đây là triệu chứng thường gặp ở tuổi dậy thì, phụ nữ tiền mãn kinh hoặc người mắc PCOS.
8. Mất ngủ, ngủ không sâu giấc
Khi hormon cortisol, melatonin hoặc hormon tuyến giáp rối loạn, đồng hồ sinh học của cơ thể bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng khó ngủ, tỉnh giấc giữa đêm hoặc ngủ dậy vẫn mệt.
9. Khó tập trung, cảm giác “não mờ” (brain fog)
Hormon tuyến giáp và estrogen đóng vai trò duy trì sự linh hoạt của hệ thần kinh. Khi thiếu hụt, bạn có thể thấy trí nhớ giảm, phản ứng chậm hoặc khó tập trung vào công việc.
10. Khát nhiều, tiểu nhiều, khô miệng
Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn hormon ADH (chống bài niệu) hoặc đái tháo đường nội tiết, do tuyến yên hoặc tuyến tụy hoạt động bất thường.
11. Đau mỏi cơ, yếu cơ hoặc đau xương
Khi hormon tuyến giáp, cortisol hoặc hormon tăng trưởng (GH) bị rối loạn, khả năng tổng hợp protein và hấp thu canxi giảm, khiến cơ thể dễ nhức mỏi, yếu cơ hoặc loãng xương sớm.
12. Dấu hiệu tiền mãn kinh – mãn kinh ở phụ nữ
Giảm estrogen và progesterone dẫn đến các biểu hiện quen thuộc như bốc hỏa, ra mồ hôi đêm, mất ngủ, khô âm đạo, thay đổi tâm trạng. Đây là giai đoạn sinh lý bình thường, nhưng nếu triệu chứng quá nặng, cần được bác sĩ nội tiết hỗ trợ điều trị để cải thiện chất lượng sống.
Nguyên nhân thường gặp gây mất cân bằng nội tiết
Căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ, làm việc quá sức
Chế độ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa hoặc thực phẩm chế biến sẵn
Dậy thì, mang thai, tiền mãn kinh hoặc mãn kinh
Bệnh lý tuyến giáp, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên
Dùng thuốc tránh thai, thuốc nội tiết hoặc steroid kéo dài
Yếu tố lối sống chiếm tới hơn 60% các trường hợp rối loạn nội tiết nhẹ đến trung bình – hoàn toàn có thể điều chỉnh được nếu phát hiện sớm
Cách điều trị mất cân bằng nội tiết
1. Chẩn đoán chính xác & đánh giá toàn diện
Trước khi quyết định phương pháp điều trị, các bác sĩ thường thực hiện:
Xét nghiệm máu / nước tiểu đo mức hormon: tuyến giáp (T3, T4, TSH), cortisol, ACTH, hormon sinh dục (estrogen, testosterone, LH, FSH)…
Hình ảnh học nếu cần: MRI (đặc biệt với nghi ngờ tuyến yên), siêu âm tuyến giáp, chụp CT tuyến thượng thận, v.v.
Đánh giá tình trạng lâm sàng, triệu chứng của bệnh nhân, bệnh nền đi kèm – để xác định hormon nào bị thiếu hoặc thừa, vị trí tuyến nào bị ảnh hưởng.
Dựa trên tiêu chí cá nhân (tuổi, sức khỏe tổng thể, mức độ nghiêm trọng) để lên phác đồ điều trị cá thể hóa.
2. Liệu pháp thay thế hormon / cân bằng hormon
Nếu thiếu hụt hormon:
Liệu pháp thay thế hormon (hormone replacement therapy, HRT) để bổ sung hormon bị thiếu, đưa cơ thể trở lại trạng thái cân bằng.
Ví dụ: nếu tuyến giáp hoạt động kém, dùng hormon T4 giả (levothyroxine) để duy trì mức hormon trong ngưỡng bình thường.
Trong trường hợp suy tuyến yên (hypopituitarism), bệnh nhân có thể cần thay thế nhiều hormon do tuyến yên không sản xuất đủ các hormon kích thích.
Khi thiếu hormon sinh dục như estrogen, testosterone, bác sĩ sẽ cân nhắc bổ sung, tùy nguy cơ và lợi ích cho từng bệnh nhân.
Liệu pháp hormon thường cần được theo dõi chặt chẽ — liều phải điều chỉnh sao cho vừa đủ, tránh dư hormon gây tác dụng phụ.
3. Điều trị nguyên nhân — can thiệp trực tiếp
Nếu mất cân bằng hormon do tổn thương hoặc khối u tuyến nội tiết:
Phẫu thuật: ví dụ loại bỏ khối u tuyến yên (hypophysectomy) nếu khối u gây chèn ép hoặc tiết hormon quá mức.
Xạ trị / liệu pháp bức xạ: nếu khối u không thể loại bỏ hoàn toàn hoặc có nguy cơ tái phát, có thể áp dụng xạ trị để kiểm soát khối u và hạn chế sản xuất hormon vượt mức.
Trong trường hợp bệnh tuyến giáp nặng hoặc ung thư tuyến giáp, có thể sử dụng phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp, kết hợp iod phóng xạ nếu cần.
Các phương pháp can thiệp trực tiếp luôn được cân nhắc kỹ — ưu tiên tối đa hiệu quả, giảm tối thiểu biến chứng đối với mô lành.
4. Điều chỉnh lối sống & hỗ trợ bổ trợ
Phối hợp can thiệp lối sống song song với điều trị y khoa:
Chế độ dinh dưỡng cân bằng, kiểm soát đường huyết, hạn chế thực phẩm gây viêm
Tập thể dục đều đặn, hoạt động thể chất giúp tăng độ nhạy hormon
Quản lý stress, giấc ngủ tốt để giảm ảnh hưởng hormone cortisol
Theo dõi định kỳ: xét nghiệm hormon, hình ảnh nếu cần, điều chỉnh liều hormon theo đáp ứng
5. Theo dõi & điều chỉnh lâu dài
Sau khi bắt đầu điều trị, bác sĩ thường lên lịch theo dõi định kỳ lâu dài — xét nghiệm hormon, kiểm tra chức năng tuyến bị ảnh hưởng, đánh giá tác dụng phụ của liệu pháp hormon hoặc xạ trị.
Khi có biến đổi về sức khỏe, đáp ứng với thuốc hoặc triệu chứng mới, liều hormon hoặc điều trị bổ trợ sẽ được điều chỉnh kịp thời.
Mục tiêu cuối cùng là duy trì hormon trong phạm vi bình thường, kiểm soát triệu chứng, và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.
Phòng ngừa mất cân bằng nội tiết – Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ
Duy trì giấc ngủ đủ và chất lượng
Cơ thể cần 7–8 giờ ngủ sâu để tuyến yên và tuyến thượng thận tái tạo hormon, giúp ổn định nhịp sinh học.
Ăn uống cân bằng
Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, chất béo tốt (omega-3), hạn chế đường, cafein và rượu. Một số thực phẩm như cá hồi, hạt chia, bơ, trứng có lợi cho sức khỏe nội tiết.
Quản lý căng thẳng
Thiền, yoga, đi bộ hoặc các hoạt động thư giãn nhẹ giúp giảm nồng độ cortisol – hormon stress – vốn là “thủ phạm” hàng đầu gây rối loạn nội tiết.
Tập thể dục điều độ
Vận động 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện độ nhạy insulin, cân bằng hormon giới tính và tăng endorphin – hormon “hạnh phúc”.
Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát nội tiết
Kiểm tra các chỉ số hormon tuyến giáp, đường huyết, chức năng tuyến yên và buồng trứng giúp phát hiện sớm bất thường trước khi triệu chứng trở nên rõ rệt.
Nguồn tham khảo:
----------------------
Đăng ký khám và tư vấn tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH)
☎Hotline: (028) 3910 9999
🌏Website: www.aih.com.vn
📍Địa chỉ: (Lối vào 199 Nguyễn Hoàng) Số 6, Đường Bắc Nam 3, Phường Bình Trưng, TP. Hồ Chí Minh
Để lại bình luận